Allemaal zijn wij onderdeel van één of meerdere systemen:
- Het systeem van onze familie van herkomst
- Ons huidige, zelfgekozen systeem
- Ons werk of onze school
- Het systeem van een vereniging
- Het systeem van een woonplaats, land, enz.
Alle systemen oefenen invloed op ons uit, maar de invloed van ons familiesysteem is het grootst.
Als mensen persoonlijke problemen hebben kunnen die voortkomen uit de omstandigheden, de omgeving, uit de persoon zelf. Daar zijn oplossingen en therapieën voor. Maar soms is het zo dat deze methoden niet (voldoende) helpen omdat de problemen hun oorzaak vinden in het (familie)systeem, omdat men 'verstrikt' is geraakt in het systeem. In dat geval kan een opstelling zinvol zijn en de persoon in kwestie een completer gevoel geven.
Binnen een systeem gelden enkele belangrijke regels. Deze regels zijn:
Ieder heeft recht op een eigen plek in het systeem, ook de overledenen.
De ordening is erg belangrijk: wie was er eerder, wie is belangrijker.
De balans tussen geven en nemen is in evenwicht.
Als deze regels niet in acht genomen worden (dit gebeurt meestal onbewust en zeker niet opzettelijk) ontstaan er problemen. Het systeem raakt uit balans, zoals een mobile waar je één onderdeel van afknipt. Mensen raken dan verstrikt in het systeem en de liefde kan niet meer stromen.
Ook kan het gebeuren dat door een traumatische gebeurtenis ooit er iets onafgemaakt is gebleven en waarbij een ander in de familie 'de schuld' op zich neemt. Of 'het lot' (oorlog, kampervaringen, vroegtijdig overlijden van een kind) heeft een belangrijke rol gespeeld binnen het familiesysteem.
Ieder heeft zijn eigen lot te dragen en een ander kan dat niet overnemen, al zou die het uit liefde graag doen.
Doel van een opstelling is om
- Inzicht te krijgen in de dynamiek binnen een systeem
- Mensen uit de verstrikking te halen
- De liefde binnen het systeem weer te laten stromen
Een opstelling is eigenlijk het neerzetten van een systeem in de ruimte d.m.v. personen die de leden van het systeem vertegenwoordigen, representeren.
Zo' n opstelling kan mensen diep raken door:
- Erbij aanwezig te zijn, getuige te zijn
-
Zelf als representant, als plaatsvervanger van iemand uit het systeem opgesteld te worden
- Zelf een opstelling te doen over het eigen systeem (huidige gezin, relatie, systeem van herkomst, organisatie, innerlijk systeem)
Een opstelling verloopt als volgt:
De begeleider stelt eerst vooral feitelijke vragen aan degene die opstelt. Het gaat niet om subjectieve gevoelens. Als duidelijk is waar het om gaat en wie uit het systeem worden opgesteld kiest de opsteller uit de groep representanten. Deze worden vanuit het gevoel in de ruimte neergezet.
Het bijzondere is dat deze representanten, zonder iets van de werkelijke familieleden te weten, gevoelens en lichamelijke waarnemingen krijgen die horen bij de persoon die ze representeren. Ze krijgen het b.v. warm of koud, kunnen maar naar één ding kijken, houden hun ogen dicht, voelen zich boos of verdrietig, enz. We noemen dit verschijnsel: het wetende veld.
Vrijwel iedereen is in staat dit te ervaren; er zijn maar heel weinig mensen die dit niet kunnen. Op deze manier krijgen we inzicht in de dynamiek en de relaties in een systeem.
De opsteller/vragensteller zit in de kring en kijkt toe, herkent bepaalde dingen en de begeleider zal af en toe terugkoppelen naar de vragensteller .
Binnen deze setting wordt gezocht naar een 'oplossing' , naar inzicht. Soms moeten hiervoor door de representanten belangrijke zinnen uitgesproken worden.
Zo kan het innerlijke beeld over het (familie)systeem van iemand veranderen.
Niet altijd kan alles in één opstelling duidelijk worden. Sommige zaken liggen diep en zijn gecompliceerd, zodat in de loop der tijd meerdere opstellingen nodig zijn. Ook kan het belangrijk zijn om naast het werken op dit niveau nog ander therapeutisch werk te doen.
Het effect van een opstelling kan nog jaren doorwerken.
Opstellingen kunnen gedaan worden voor allerlei systemen op verschillende gebieden:
- Familieopstellingen
- Organisatieopstellingen
- Onderwijsopstellingen
- Opstellingen m.b.t. ziekte en psychiatrische stoornissen
- Supervisieopstellingen
- Structuuropstellingen
- Opstellingen à la Bert Hellinger
- Doorlichtingsopstellingen
- Scenario-opstellingen
De code binnen het opstellingenwerk is dat hetgeen in een opstelling gebeurt en de feiten hierover binnenskamers blijven en men er niet met derden over praat.
Privacy is een belangrijk goed!